Jak wspierać rozwój dziecka?
Przez muzykę!
Joanna Waloszek
Rodzice zastanawiają się nad tym jak zapewnić dziecku najlepsze warunki do rozwoju, często zanim jeszcze przyjdzie ono na świat.
Szukają inspiracji poprzez rozmowy, czytanie poradników czy przeglądanie Internetu.
Czasami trafiają na naprawdę rzetelne źródła a czasami niestety, na bardzo dziwne treści.
Jak się w tym połapać?
Mamy dla Was kilka wskazówek:
KIEDY ZACZĄĆ UMUZYKALNIANIE DZIECKA?
Istnieją dowody na to, że dziecko reaguje na muzykę, którą słyszało jeszcze w okresie prenatalnym. Jego zmysł słuchu rozwija się między 16 a 20 tygodniem życia płodowego.
W kolejnych miesiącach rozwija się u niego słuch funkcjonalny. Pierwszymi dźwiękami, z którymi się zetknie będzie oczywiście dźwięk bicia serca Mamy. Później zaczną docierać do niego dźwięki ze świata zewnętrznego, tłumione przez wody płodowe. W okolicy 8 miesiąca dziecko będzie inaczej reagować na dźwięk rodziców i obcych. Warto jest więc mówić do niego gdy jest jeszcze w brzuchu, śpiewać mu, nucić czy słuchać razem z nim muzyki klasycznej. Umuzykalnianie rozpoczęte na tak wczesnym etapie pozytywnie wpływa na rozwój dziecka, szczególnie na jego pierwszą fazę rozwoju mowy – czyli głużenie.
WITAJ ŚWIECIE!
ALE CO TERAZ Z TYM UMUZYKALNIANIEM?
Ważnym doświadczeniem akustycznym dla dziecka jest usłyszenie swojego pierwszego krzyku. Od tej pory przy jego pomocy będzie rozwijało możliwości swojego głosu. Na tym etapie śpiewanie i mówienie do dziecka jest bardzo ważne. Pomoże mu w rozwoju głużenia (to niezamierzone wydawanie długich dźwięków) a następnie w gaworzeniu – czyli zamierzonym wydawaniu powtarzających się dźwięków własnych lub zasłyszanych. Otoczenie dziecka dużą ilością słów np. piosenek, wyliczanek czy rymowanek może wspomóc proces rozwoju aparatu mowy. Poprzez śpiewanie maluszkowi stymulujemy nie tylko słuch, ale również umiejętności oddechowe i artykulacyjne.
CO ŚPIEWAĆ MAŁEMU DZIECKU?
CZY ONO COŚ Z TEGO ZROZUMIE?
Śpiewanie to wspaniały rodzaj komunikacji z dzieckiem. Im więcej będziesz śpiewać swojemu maluszkowi w ciągu dnia, tym lepiej. Mogą to być piosenki, które pamiętasz ze swojego dzieciństwa lub piosenki ludowe, które świetnie sprawdzają się do śpiewania i zabawy z dziećmi. Jeśli żadne propozycje nie przychodzą Ci do głowy, możesz poszukać inspiracji w rozmowie z innymi rodzicami lub bliskimi. Piosenki mogą być bardzo zróżnicowane, szybkie, wolne a ich melodie wesołe lub bardziej tajemnicze. Nie bój się kontrastów, różnorodność jest Twoim sprzymierzeńcem. Początkowo dziecko będzie się tylko osłuchiwało z melodią, rytmem i słowami. Niektórym może się nawet wydawać, że to śpiewanie jest mu obojętne – ale nie jest tak. Jeśli otoczymy dziecko muzyką od początku, to już koło 6 miesiąca życia taki maluszek może zacząć reagować wokalnie na nasz śpiew! Jest to możliwe tylko wtedy, jeśli wcześniej przejdzie przez etap osłuchiwania się z muzyką a następnie przez drugi etap tzw. reakcji motorycznych, czyli będziemy mogli zaobserwować u niego wyraźnie powtarzające się ruchy towarzyszące muzyce.
ZAJĘCIA UMUZYKALNIAJĄCE DLA NAJMŁODSZYCH – CZY WARTO SIĘ ZAPISAĆ?
Niezależnie od tego, czy lubisz śpiewać, czy wręcz przeciwnie, ale zależy Ci na rozwoju Twojej pociechy, stymulowaniu wielu struktur mózgowych poprzez jednoczesną zabawę i miło spędzony wspólnie czas, warto rozważyć udział w zajęciach umuzykalniających. Dodatkowym atutem takich zajęć, oprócz śpiewu, jest kontakt z różnymi instrumentami. Wymarzoną sytuacją jest, gdy są to profesjonalne instrumenty, z kilku powodów. Po pierwsze, zależeć powinno nam na jakości dźwięku instrumentu. Po drugie, na jego pięknej barwie. Po trzecie, za profesjonalnym instrumentem stoi profesjonalny muzyk, który jest ekspertem w tej dziedzinie, i poza grą na instrumencie czysto śpiewa. Z tym ostatnim różnie bywa w wielu miejscach, w których śpiewa się najmłodszym. Dziecko na takich zajęciach muzycznych będzie miało okazję zaprzyjaźnić się z muzyką, przyswajając różne struktury dźwiękowe. Początkowo będzie jedynie przysłuchiwać się muzyce płynącej z instrumentu lub tej śpiewanej, a z czasem zacznie aktywnie na nią reagować. Muzyka jest dla maluszków fascynującym zjawiskiem dźwiękowo-przestrzennym. Jej słuchanie wywołuje emocje, wspomaga ich wyrażanie, zaprasza dzieci do reakcji na muzykę oraz pomaga im w tworzeniu pierwszych skojarzeń – np. dzięki stałym elementom muzycznym, powtarzających się na każdych zajęciach – np. piosenka powitalna.
UWAŻAJ NA HAŁAS!
Jedną z najważniejszych rad, którą powinien usłyszeć i przemyśleć każdy rodzic chcący wesprzeć rozwój swojego dziecka poprzez muzykę: unikaj zajęć, które opierają się przez całą swoją długość trwania na hałasie. Wydobywa się on z głośników, gdy prowadzący odtwarzają z nich nieraz bardzo głośną, kompletnie niedostosowaną do malutkich dzieci muzykę, stworzoną w 100% w programie komputerowym.
Hałas wynika także z bardzo licznych grup oraz z sytuacji, w których wszystkie dzieci otrzymują różnego rodzaju instrumenty na całe zajęcia i nie jest to zaplanowane przez prowadzącego wspólne muzykowanie (sytuacja najczęściej powtarza się w grupach o przedziale wiekowym 0-3). Często instrumenty te są fatalnej jakości, nie posiadają odpowiednich certyfikatów i ich brzmienie pozostawia wiele do życzenia. Zajęcia w małych grupach, prowadzone przez muzyka grającego na profesjonalnym instrumencie mogą być dla dziecka i rodzica diametralnie innym doświadczeniem. Pozwolą dziecku dostrzec i poznać nie tylko piękne dźwięki, ale również przeplataną z nimi ciszę, o którą tak trudno w niektórych miejscach a która jest niezbędna dziecku do przyswojenia sygnału dźwiękowego.
JAK WYBRAĆ ZAJĘCIA UMUZYKALNIAJĄCE DLA DZIECKA?
- Wybierz takie, gdzie muzyka jest śpiewana i grana na żywo, a Twoje dziecko może obserwować cały proces powstawania dźwięku, od wzięcia przez muzyka instrumentu do ręki, jego odpowiednie ułożenie oraz sposób wydobycia dźwięku charakterystyczny dla danego instrumentu, kończąc na usłyszeniu jego pięknego brzmienia.
- Unikaj zajęć opierających się na odtwarzaniu muzyki z głośnika, zwłaszcza jeżeli są to tworzone na syntezatorach piosenki nazywane utworami dla dzieci, które w rzeczywistości są monotonne i hałaśliwe, słuchanie ich jest męczące zarówno dla dziecka jak i dorosłych i nie mają nic wspólnego z umuzykalnianiem.
- Szukaj zajęć w kameralnych grupach, już po pierwszym razie będziesz mógł zaobserwować jaką swobodę przynosi to Twojemu dziecku i jak bezpiecznie czuje się bez głośnego tłumu wokół.
- Wybieraj zajęcia prowadzone przez profesjonalnych muzyków, bo nie ma drugiego tak wymagającego odbiorcy jak dziecko. Muzyka oraz treści przedstawiane dzieciom na zajęciach powinny być na najwyższym poziomie.
Muzyka ma niesamowity wpływ na rozwój dziecka – od umiejętności językowych, przez koordynację ruchową, po rozwój charakteru. Śpiewanie, słuchanie ulubionych melodii czy wspólna gra na instrumentach to fantastyczne sposoby na stymulowanie mózgu maluszka. Warto skorzystać z wiedzy ekspertów, którzy wprowadzą Cię do świata muzyki i rozkochają w niej Twojego maluszka. Co więcej, prowadzone przez nich zajęcia mogą okazać się świetną inspiracją do Waszego domowego muzykowania, do którego gorąco wszystkich zachęcam.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej i zobaczyć, jak wyglądają zajęcia umuzykalniające opracowane i prowadzone przez profesjonalnych muzyków, zapraszamy na bezpłatne zajęcia pokazowe Baby Loves Music.
Dołącz do nas i przekonaj się, jak wspaniałe efekty może przynieść muzyka dla Twojego dziecka!
Bibliografia:
M. Manturzewska, H. Kotarska, Wybrane zagadnienia z psychologii muzyki, Warszawa 1990
Ross Vasta, Marshall M. Haith, Scott A. Miller, Biomedyczne podstawy rozwoju, Warszawa 1995
Ławrowska, R. (2016). „Odczuwam — działam — rozumiem muzykę” — w edukacji dziecka. W: K. Kraszewski, I. Paśko (red.), Aktywność poznawcza i działaniowa dzieci w badaniach pedagogicznych. 2016
