Jak muzyka relaksacyjna
wpływa na dziecko
i dlaczego warto jej słuchać?
Zofia Kubaszewska
Chcesz, by Twoje dziecko z łatwością zasypiało? Potrzebujesz ukoić malucha w stresujących sytuacjach takich jak kolka lub ząbkowanie? Zadbać o rozwój jego wrażliwości emocjonalnej? Rozwiązaniem jest muzyka relaksacyjna!
W życiu codziennym często funkcjonujemy w pośpiechu i w hałasie, zwłaszcza jeśli mieszkamy w mieście. Natłok informacji, nadmiar bodźców i rozpraszająca naszą uwagę technologia sprawiają, że coraz trudniej jest się wyciszyć, zregenerować i odpocząć zarówno nam, rodzicom, jak i naszym dzieciom. Pomocna okazuje się muzyka, która pozwala zmniejszyć stres i poprawić samopoczucie, a także wykazuje wszechstronny wpływ na rozwój dziecka.
O dobrym wpływie muzyki na rozwój naszych maluchów wiemy dziś bardzo dużo. Umuzykalnianie dzieci od najmłodszych lat przekłada się na ich rozwój psychiczny, fizyczny i emocjonalny. Już niemowlęta w naturalny sposób są wrażliwe na muzykę i jeśli tylko stworzymy im stymulujące muzyczne otoczenie, będą mogły rozwijać muzyczne zdolności w późniejszym wieku. Wiele jednak zależy od tego, czego dziecko doświadczy w okresie prenatalnym i w pierwszych latach życia. Już w czasie ciąży przyszłym mamom zaleca się słuchanie m.in. muzyki relaksacyjnej, która w kojący sposób wpływa zarówno na nie, jak i ich dzieci.
Już w piątym miesiącu ciąży dziecko słyszy dźwięki i reaguje na nie poprzez ruch i zmiany w akcji serca. Odbiera też melodię i rytm muzyki. Początkowo lepiej przyswaja dźwięki o niskich częstotliwościach i woli te o stałym tempie i rytmie, podobnym do częstotliwości uderzeń bicia serca człowieka. Dźwięki o niskich częstotliwościach uspokajają ruchy dziecka – i to właśnie dlatego przyszłym mamom zaleca się słuchanie m.in. utworów muzycznych z brzmieniem fagotu, który wydaje dźwięki o niskiej częstotliwości drgań.
CO NA TEN TEMAT MÓWIĄ NAUKOWCY?
Przykładem badania prenatalnej wrażliwości muzycznej jest eksperyment Evansa i Parncutta (1998), w którym przyszłe mamy miały w dwudziestym tygodniu ciąży przez 30 minut dziennie odtwarzać nagrany utwór muzyczny w pobliżu łona. Następnie trzy tygodnie po narodzinach ich dzieci, sprawdzano jak noworodki zareagują na odtwarzaną w okresie prenatalnym muzykę i porównywano ich reakcje w odniesieniu do tego, jak zachowywały się w momencie ciszy i innej, nieeksponowanej wcześniej muzyki. Kiedy dzieci słyszały muzykę odtwarzaną im w okresie prenatalnym, uspokajały się zdecydowanie bardziej niż w dwóch pozostałych przypadkach!
Dzieci pamiętają wrażenia z okresu prenatalnego i rozpoznają muzykę, którą słyszały przed urodzeniem. Dlatego też możemy ją wykorzystać (odtworzyć, zagrać lub zaśpiewać), jeśli chcemy uspokoić nasze maluchy i pomóc im się zrelaksować.
ROZWIJANIE DZIECIĘCEJ MUZYKALNOŚCI
Mając na uwadze wrodzoną wrażliwość muzyczną dzieci, warto zadbać o stworzenie im bogatego środowiska muzycznego, które będzie stymulować ich rozwój, wzbogacać słuchowy słownik, wpływać na umiejętność słuchania i rozumienia muzyki. W związku z tym możemy z naszymi maluchami chodzić na zajęcia muzyczne, wspólnie śpiewać, recytować rytmiczanki i grać w domu na instrumentach, słuchać muzyki podczas zabawy, czy też w porze drzemki, wieczorem przed pójściem spać. Warto jednak zwrócić uwagę na rodzaj muzyki, który będziemy wykorzystywać – szczególnie w momencie odpoczynku, kiedy wskazana jest muzyka relaksacyjna, mająca pozytywny wpływ na wiele aspektów funkcjonowania naszych dzieci.
CZY MUZYKA MOŻE LECZYĆ?
Terapeutyczne działanie muzyki jest szeroko wykorzystywane w muzykoterapii – formie pracy terapeutycznej opartej na świadomym stosowaniu dźwięków i różnorodnej muzyki w celu poprawy zdrowia czy funkcjonowania emocjonalnego, fizycznego i umysłowego człowieka. Ze względu na metody i techniki możemy wyróżnić dwa rodzaje muzykoterapii: aktywną, która opiera się na tworzeniu muzyki, improwizacji i ruchu oraz receptywną związaną z uważnym słuchaniem muzyki, relaksacją, aktywizacją i wizualizacją. Szczególne znaczenie ma tutaj dobór muzyki aktywizującej lub relaksacyjnej w celu osiągnięcia konkretnych efektów. Dobroczynne właściwości muzyki są wykorzystywane w położnictwie i w szkołach rodzenia, a także na oddziałach neonatologii w celu uspokojenia noworodków i wcześniaków.
Muzyka relaksacyjna powinna być spokojna, wolna, bez gwałtownych zmian dynamicznych, o jednostajnym rytmie i przyjemnej melodii. Może być połączona z dźwiękami natury – śpiewem ptaków, szumem wiatru, odgłosami padającego deszczu, czy płynącego strumyka. Ukojenie możemy też znaleźć w muzyce klasycznej – w ciepłym brzmieniu wiolonczeli, czy delikatnych dźwiękach fortepianu i harfy.
DLACZEGO RELAKS JEST TAK WAŻNY?
Techniką często stosowaną w muzykoterapii, którą możemy wykorzystać również w życiu codziennym, jest relaksacja. Jest to sposób na zredukowanie napięć mięśniowych i uspokojenie umysłu. W stanie relaksu mięśnie potrzebują mniej energii fizjologicznej generowanej przez organizm, stają się rozluźnione i ciężkie. Zmniejsza się aktywność układu sympatycznego (odpowiedzialnego za bycie w gotowości do działania w sytuacji stresowej), oddech zwalnia i pogłębia się, następuje spowolnienie pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi i redukcja kortyzolu, czyli hormonu stresu. A jak przyczynia się do tego muzyka relaksacyjna? Przede wszystkim wpływa na procesy emocjonalne, które przekładają się na powyższe reakcje fizjologiczne. Muzyka stymuluje też wydzielanie endorfin, czyli hormonów powodujących uczucie przyjemności, dobrego nastroju i tłumiących odczuwanie bólu. W związku z tym muzyka pomaga w redukcji stresu i niepokoju, poprawie fizycznego samopoczucia i odprężeniu wpływającemu na lepszy sen. Jeśli chcemy, aby nasze dzieci spały spokojnie, puszczenie im muzyki relaksacyjnej do snu może być świetnym rozwiązaniem!
WPŁYW MUZYKI RELAKSACYJNEJ NA SEN
Słuchanie muzyki relaksacyjnej może korzystnie wpływać na sen, co odnotowano w badaniach naukowych.
W jednym z eksperymentów (Field, 1999) wykazano, że muzyka włączona w porze dwugodzinnej drzemki (instrumentalna muzyka grana na gitarze klasycznej) w przedszkolu ułatwia dzieciom szybsze zaśnięcie. Z kolei w innym badaniu sprawdzającym wpływ muzyki relaksacyjnej na zdrowy sen (Cordi i in., 2019) uznano, że muzyka może przede wszystkim pozytywnie wpływać na subiektywną ocenę jakości snu, a co za tym idzie na samopoczucie badanych.
Oprócz tego, włączanie relaksującej muzyki przed snem może pomóc w utrzymaniu rutyny szykowania się do spania, czy zaznaczyć moment odpoczynku w ciągu dnia. Dzięki niej nasze maluchy będą mogły się wyciszyć i zregenerować. A Wy, drodzy rodzice, razem z nimi!
Jeśli jest coś, co naprawdę warto zapewnić dzisiejszym dzieciom, to jest to umiejętność relaksacji, która pozwoli zmniejszyć stres i poprawić samopoczucie. Może w tym pomóc odpowiednio dobrana muzyka, mająca wszechstronny wpływ na rozwój dziecka.
Dowiedz się więcej i zobacz, jak muzyka relaksacyjna wpłynie na rozwój Twojego Maluszka.
Bibliografia:
- Cordi, M.J., Ackermann, S. & Rasch, B. Effects of Relaxing Music on Healthy Sleep. Sci Rep 9, 9079 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-45608-y.
- Field, T. (1999). Music Enhances Sleep in Preschool Children. Early Child Development and Care, 150(1), 65–68. https://doi.org/10.1080/0300443991500106.
- Kędziora S., Znaczenie muzyki w okresie prenatalnym [w:] J. Uchyła-Zroska (red.), Wartości w muzyce. Muzyka w środowisku społecznym, t.4, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2012.
- Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk 2001.
- Evans, W.S., Parncutt, R. (1998), Ontogenesis of audytory perception and memory at 20 weeks’ gestation. [w:] J.A. Sloboda, Wykłady z psychologii muzyki, UMFC Warszawa, 2008.
- Strzelecki W., Cylkowska-Nowak M. (red.), Między wglądem a inkluzją, Toruń, 2017.
- Zwolińska E.A., Sens umuzykalniania. O celowości edukacji muzycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 2016.
